پوست حساس و آسیب‌دیده – علائم، عوامل ایجاد
پوست حساس و آسیب‌دیده به دلیل ضعف سد محافظتی، به عوامل محیطی و شیمیایی واکنش شدید نشان می‌دهد. در این مقاله علائم و دلایل علمی ایجاد این مشکل را بررسی می‌کنیم.
- مقدمه: پوست حساس و آسیب‌دیده چیست؟
پوست حساس و آسیب‌دیده وضعیتی است که در آن سد محافظتی پوست (Skin Barrier) دچار اختلال شده و توانایی مقابله با عوامل محرک کاهش می‌یابد. این حالت می‌تواند به شکل قرمزی، التهاب، خارش یا احساس سوزش ظاهر شود. بر اساس مطالعات اخیر، این وضعیت نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی، محیطی و التهابی است که منجر به کاهش عملکرد لایه شاخی (Stratum Corneum) می‌شود.
- علائم پوست حساس و آسیب‌دیده
1. قرمزی و التهاب
به‌دلیل افزایش پاسخ التهابی و آزادسازی سیتوکین‌ها، پوست دچار قرمزی و تورم می‌شود.
2. خشکی شدید و پوسته‌پوسته شدن
کاهش لیپیدهای بین‌سلولی در اپیدرم باعث از دست رفتن رطوبت و خشکی مفرط می‌شود.
3. خارش و احساس سوزش
تحریک پایانه‌های عصبی آزاد در لایه اپیدرم، احساس ناراحتی، خارش یا سوزش ایجاد می‌کند.
4. واکنش بیش‌ازحد به محصولات پوستی
پوست حساس تحمل مواد فعال قوی یا حتی برخی ترکیبات ملایم را ندارد و سریع واکنش نشان می‌دهد.
- عوامل ایجادکننده پوست حساس و آسیب‌دیده
- عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و تابش UV.
تغییرات ناگهانی دما و رطوبت
2. عوامل شیمیایی
مصرف شوینده‌های قوی و مواد تحریک‌کننده.
تماس طولانی‌مدت با الکل یا مواد حلال.
3. عوامل بیولوژیک
کاهش پروتئین فیلاگرین (Filaggrin) که باعث اختلال در سد پوستی می‌شود.
افزایش سطح ترانس‌اپیدرمال واتر لاس (TEWL) که نشانه ضعف لایه شاخی است.
مطالعات نشان داده‌اند که پوست حساس اغلب با التهاب مزمن سطحی همراه است که منجر به کاهش آستانه تحریک‌پذیری پوست می‌شود. همچنین، کاهش سرامیدها و سایر لیپیدهای ضروری در لایه شاخی باعث می‌شود آب به راحتی از پوست خارج شود و محرک‌ها آسان‌تر به لایه‌های زیرین نفوذ کنند. این مکانیسم، چرخه‌ای از التهاب، خشکی و تحریک را ایجاد می‌کند که بدون مداخله درمانی ممکن است مزمن شود.
۱. آیا پوست حساس یک بیماری است؟
خیر، بلکه یک وضعیت پوستی است که می‌تواند ناشی از بیماری‌ها یا عوامل محیطی باشد.
۲. آیا همه افراد می‌توانند پوست حساس داشته باشند؟
بله، اما شیوع آن در افرادی با سابقه آلرژی، اگزما یا درماتیت بیشتر است.
۳. آیا پوست حساس می‌تواند بهبود یابد؟
در صورت شناسایی عامل محرک و بازسازی سد پوستی، علائم می‌تواند به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.