چرخه رشد مو: از آناژن تا تلوژن
چرخه رشد مو یکی از شگفت‌انگیزترین فرآیندهای بیولوژیکی بدن انسان است که به طور مداوم در حال تکرار است. درک این چرخه نه تنها به ما کمک می‌کند تا با سلامت موهای خود آشنا شویم، بلکه راهکارهای مراقبتی مؤثرتری را نیز ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی دقیق مراحل چرخه رشد مو می‌پردازیم و نقش محصولات تخصصی مانند لوسیون تقویت رویش مجدد مو و لوسیون ضدریزش موی درمالیست را در حفظ سلامت مو بررسی خواهیم کرد.
چرخه رشد مو: سه فاز اصلی
رشد مو شامل سه فاز اصلی است که به طور متناوب در طول زندگی هر فرد اتفاق می‌افتد:
۱. فاز آناژن (Anagen) – مرحله رشد
این مرحله فعال رشد مو است که بین ۲ تا ۷ سال طول می‌کشد. در این دوره:
- سلول‌های ماتریکس مو به سرعت تقسیم می‌شوند.
- مو هر ماه حدود ۱ سانتیمتر رشد می‌کند.
- حدود ۸۵–۹۰٪ موهای سر در این فاز قرار دارند.
۲. فاز کاتاژن (Catagen) – مرحله انتقال
این فاز کوتاه‌مدت (۲ تا ۳ هفته) به عنوان دوره گذار شناخته می‌شود:
- رشد مو متوقف می‌شود.
- فولیکول مو کوچک شده و از خونرسانی جدا می‌شود.
- کمتر از ۱٪ موها در این مرحله هستند.
۳. فاز تلوژن (Telogen) – مرحله استراحت
این مرحله ۲ تا ۴ ماه طول می‌کشد:
- مو دیگر رشد نمی‌کند.
- فولیکول در حالت غیرفعال قرار دارد.
- حدود ۸-۱۰٪ موها در این فاز هستند.
- در پایان این مرحله، مو می‌ریزد و چرخه جدید آغاز می‌شود.
عوامل مؤثر بر چرخه رشد مو:
۱.عوامل ژنتیکی
ژنتیک یکی از قوی‌ترین عوامل تعیین‌کننده در الگوی رشد مو، تراکم، طول فاز آناژن و حتی زمان شروع طاسی است.
- طول فاز آناژن: در برخی افراد به طور ژنتیکی کوتاه‌تر یا طولانی‌تر است.
- حساسیت به DHT: در افرادی که استعداد ژنتیکی طاسی با الگوی مردانه یا زنانه دارند، فولیکول‌های مو به دی‌هیدروتستوسترون (DHT) حساس‌ترند و زودتر وارد فاز تلوژن می‌شوند.
۲. عوامل هورمونی
تغییرات هورمونی می‌تواند به طور مستقیم بر چرخه رشد مو تأثیر بگذارد:
- تستوسترون و DHT: افزایش سطح DHT می‌تواند باعث کوچک‌شدن فولیکول‌های مو و کوتاه‌تر شدن فاز آناژن شود.
- تیروئید: کم‌کاری یا پرکاری تیروئید اغلب منجر به ریزش موی منتشر (تلوژن افلوویوم) می‌شود.
- حاملگی و زایمان: تغییرات شدید هورمونی پس از زایمان می‌تواند باعث ریزش موی موقت شود.
- یائسگی: کاهش استروژن می‌تواند منجر به نازک‌شدن موها شود.
۳. تغذیه و رژیم غذایی
مواد مغذی نقش کلیدی در حمایت از فاز رشد (آناژن) دارند:
- کمبود آهن: یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش مو در زنان است.
- کمبود روی (زینک): برای تقسیم سلولی در فولیکول مو ضروری است.
- کمبود ویتامین D: با فعال‌سازی فولیکول‌های مو در ارتباط است.
- پروتئین ناکافی: مو عمدتاً از کراتین (پروتئین) ساخته شده است.
۴. استرس و عوامل روانی
استرس جسمی یا عاطفی می‌تواند چرخه مو را مختل کند:
- تلوژن افلوویوم: استرس شدید می‌تواند تعداد زیادی از موها را به طور ناگهانی وارد فاز تلوژن کند.
- اختلالات خودایمنی: مانند آلوپسی آره‌اتا که در آن سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو حمله می‌کند.
۵. عوامل محیطی و سبک زندگی
- مواد شیمیایی: استفاده زیاد از رنگ مو، فر یا صاف کردن شیمیایی می‌تواند به فولیکول آسیب برساند.
- آلودگی هوا: ذرات ریز و فلزات سنگین می‌توانند باعث استرس اکسیداتیو در پوست سر شوند.
- اشعه UV: قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آفتاب می‌تواند به ساختار مو و فولیکول آسیب بزند.
- سیگار کشیدن: نیکوتین جریان خون به فولیکول‌های مو را کاهش می‌دهد.
۶. بیماری‌ها و داروها
- بیماری‌های مزمن: مانند لوپوس، دیابت و اختلالات گوارشی.
- شیمی‌درمانی: باعث آناژن افلوویوم می‌شود، زیرا سلول‌های در حال تقسیم سریع (از جمله فولیکول مو) را هدف قرار می‌دهد.
- داروها: برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون، داروهای فشار خون و ضدافسردگی می‌توانند عوارض جانبی روی مو داشته باشند.
۷. مراقبت از مو
نحوه شستشو، برس زدن و استایل کردن نیز مؤثر است:
- کشش بیش از حد (مثلاً در مدل‌های موی بسیار سفت) می‌تواند منجر به آلوپسی کششی شود.
- استفاده از حرارت زیاد (سشوار، اتو مو) می‌تواند مو را شکننده کند.
نقش لوسیون‌های تخصصی درمالیست در حفظ چرخه طبیعی مو
محصولات مراقبت از مو مانند لوسیون تقویت رویش مجدد موی درمالیست و لوسیون ضدریزش موی درمالیست با هدف حمایت از چرخه طبیعی رشد مو طراحی شده‌اند.
- لوسیون تقویت رویش مجدد موی درمالیست:
- حاوی ترکیبات محرک رشد مانند زئاتین، فلاونوئیدها، ویتامین‌ها.
- افزایش جریان خون در پوست سر و تغذیه فولیکول‌های مو.
- کمک به طولانی‌تر شدن فاز آناژن و تقویت ساختار مو.
- لوسیون ضدریزش موی درمالیست:
- شامل عوامل ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان مانند فلاونوئیدهایی چون استاگزانتین و کوئرستین.
- کاهش اثرات منفی استرس اکسیداتیو بر فولیکول‌های مو.
- جلوگیری از ورود زودهنگام موها به فاز تلوژن.
نتیجه‌گیری
چرخه رشد مو یک فرآیند پیچیده اما قابل مدیریت است. با درک مراحل مختلف آن و استفاده از محصولات تخصصی مانند لوسیون تقویت رویش مجدد مو و لوسیون ضدریزش موی درمالیست، می‌توان سلامت موها را حفظ کرد و از ریزش غیرطبیعی جلوگیری نمود.